De ‘mooie’ uitspraak van Jeremy Shapiro van de European Council on Foreign Relations, (i.e. “Once an escalatory cycle begins, a series of individually rational steps can add up to a world-ending absurdity.”) (zie NRC 17-05-2022) roept 2 vragen op:
1. Zijn individuele, rationele stappen gevaarlijk? Heel lang geleden namen de (meeste) mensen instinctief stappen, gebaseerd op (over)leven. Dat was achteraf heel rationeel. Essentieel in dat ‘proces’ waren – naast kracht – de verbindende bouwstenen: openheid, respect en samenhorigheid (ORS). Die hebben het individu en de mensheid ‘groot’ (in vele betekenissen) gemaakt. Het werden ‘samenlevingen’ en ‘staten’.
2. Is een ‘world-ending absurbity’ niet al eeuwen geleden begonnen? Het antwoord is ja! De belangrijkste vraag is: wanneer/waarom/hoe? Een betrouwbaar antwoord op die vraag kan de wereld misschien nog redden. Een taak voor de wetenschap?
Wetenschap vermag veel, maar antwoorden en (vooral) oplossingen liggen – veelal – verborgen in een irrationeel proces: de politiek Het cynische is, dat – als de antwoorden al gevonden worden – die te laat zijn (zie citaat).
Politiek is (tegenwoordig) een individuele zaak met een ‘eigen’ (meestal beperkte) visie (Trump, Rutte, Xi om maar huidige namen te noemen; de vierde naam nooit meer noemen!), zoals het citaat aangeeft. Dus is een ‘world-ending absurbity’ het overheersende beeld. Minder algoritme, minder ‘(a)sociale’ media zijn onhaalbaar en daarmee lijken meer persoonlijke aandacht en meer gemeenschapszin (locaal,nationaal, wereldwijd) voorbij. Is een omslag echt niet meer ‘haalbaar’ of het niet de wens (het belang) van de politicus?
Back to the future, is de uitdaging voor de planeet aarde. Rationaliteit is daarbij een mogelijke bouwsteen, die echter zonder ‘verbindingen’ onbruikbaar is, ja zelfs gevaarlijk. Zonder de verbindende bouwstenen dondert de zaak in elkaar. Is er nog reddingsboei?