Wetenschappers zoeken naar determinanten van langer leven. Wetenschappers zoeken naar interventies hoe – als dat leven bedreigd wordt – dat leven te verlengen. Wat is dat toch met dat lang leven, terwijl natuurrampen en oorlogen, naast het verkeer en hebzucht, het leven van veel mensen onleefbaar maakt: ze gaan dood en velen van hen jong. Dus voor hen geen lang leven. Maar dat aantal doden is ‘peanuts’ vergeleken met het totaal. Jaarlijks gaan 55 miljoen mensen dood. De helft van hen is ouder dan 70 jaar. We leven al lang! In 2016 was 5% van het totaal aantal doden toe te schrijven aan verkeer, natuurrampen, oorlogen, hongersnood en terrorisme. Wetenschappers doen daar weinig tot niets aan. Zij richten zich op de echte killers: cardiovasculaire ziektes, kanker, longaandoeningen, diabetes en dementie. De cijfers maken de sterfte duidelijk, maar wat leren we over lang leven? Wetenschappers richten zich op determinanten van lang leven. Het levert veel wetenswaardigheden op, maar verder ….?
Er is geen twijfel over roken en alcohol gebruik. Roken verkort het leven en – sinds kort ‘bewezen’ – ook het gebruik van alcohol, ook al is het maar een klein beetje (alcohol). Maar het is erg ingewikkeld – waarschijnlijk onmogelijk – om uit de veelheid van determinanten het patroon te ontwarren. Het gaat om risico’s, die gebonden zijn aan individuele kenmerken (genen), gewoonten (cultuur), gedrag, samenlevingsvormen en omgeving en de veranderingen, die daar in de tijd in optreden. Wetenschappelijke bevindingen zijn druppels op een gloeiende plaat.
Rotterdams onderzoek ‘bewijst’, dat niet roken, slank blijven en geen hoge bloeddruk tot langer leven leidt (of is het ‘lijdt’?). Dat wil zeggen, dat als iemand dat niet doet [dus rookt(e), niet slank blijft (bleef) en hoge boeddruk krijgt (kreeg)] die iemand dan 97% kans heeft op een (of meer) van de volgende ziektes, de ‘ killers’: hartvaatzieketen, kanker, chronische longziekten, diabetes, parkinson, dementie, beroerte. Anders is de kans (dus bij niet roken, slank blijven en geen hoge bloeddruk) 90%. Een verschil van 7%. En dat geldt voor Rotterdammers, die 30 jaar geleden 55 jaar en ouder waren en in Ommoord wonen (woonden), later uitgebreid met bewoners vanaf 45 jaar. In het onderzoek zijn andere risicofactoren (leefstijl, milieu, opleiding e.a.) niet meegenomen!
In een toelichting op het onderzoek in de NRC (9 februari 2019) meldt de onderzoekleider, ‘dat je niet kunt veranderen dat je dood gaat noch waaraan je dood gaat, maar het traject naar de dood kun je veranderen. De kans op in goede gezondheid leven kan een mens wel beinvloeden’. Langer gezond leven, ‘healthy ageing’, een kansspel?
Succes in dat kansspel verschilt niet alleen per individu, maar ook per land. Daar kunnen beleidsmakers wat van leren en aan doen! De kans om gezond oud te worden (dus langer in goede gezondheid te leven) is het grootst als men in een land woont waar er voorzieningen zijn, die burgers zekerheid geven en beschermen tegen kwetsbaarheid, zo blijkt uit een vergelijkend Europees onderzoek. Inwoners van Finland, Frankrijk, Nederland en Zweden zijn de winnaars. Iemand, die niet gezond oud wil worden, kan beter in Bulgarije, Hongarije, Kroatie, Letland of Roemenie gaan wonen, maar ook Litouwen, Polen en Slovakije zijn dan kanshebbers. Over waar men geboren wordt, heeft de mens helaas weinig keuze. De (toekomstige) ouders wel! Dit werpt een ander ‘zijlicht’ op migratie, ook binnen de EU, maar onderzoek kan (nog) niet aangeven hoe snel deze ‘nieuwe burgers’ hun potentiele gezondheidswinst ‘cashen’. De kans, dat migratie afneemt als beleidsmakers ter plaatse zorg dragen voor de aanwezigheid van condities voor ‘healthy ageing’ is groot. Iedereen wint: jong en oud.
