Participatietechniek

Wat een wondermiddel is een werktuig. De mens die zich bedient van een ‘werktuig’, een hulpmiddel om het werk lichter te maken: de speer, de boog, het wiel. Met het werktuig als hulpmiddel bracht de mens als een dirigent kunststukjes tot stand: grotere buit, meer opbrengst van de bewerkte grond, meer comfort. Meer tijd om samen te zijn, meer tijd om te investeren in samen leven, om gelukkig te zijn. Vooruitgang dank zij de slimme mens, die werktuigen het werk laat doen.

In zijn boek ‘Samen-leven in een technische tijd’ wees Prof. Tellegen er in 1957 op dat met de industriële revolutie de werkende mens zich niet meer bedient van een werktuig maar werktuigen (machines) bedient. Er was – aldus Tellegen – een grens overschreden: de ontmenselijking van de werkende mens. De mens was geen dirigent meer, geen ‘schepper’ maar een bediende. De techniek dreigde de mens en de natuur te ontluisteren.
Braudel komt in zijn historische studie over de ontwikkeling van het kapitalisme van de 14e tot de 18e eeuw – ook in de jaren 50 – tot een soortgelijke conclusie: het hulpmiddel ‘geld’ wordt doel, niet het product is langer doel, maar de productie op zich. Waar is de scheppende mens?
Het is door de eeuwen heen vaker gesteld: de mens en ook de wetenschap zijn van de techniek afhankelijk aan het worden!

Hoe alarmerend dat 50 jaar geleden ook mocht klinken, het heeft het geloof in de techniek niet aangetast. Integendeel: Deus ex machina. En er was toen nog geen zicht op de digitale revolutie. Het geloof in het technisch kunnen is sindsdien exponentieel gegroeid.
Is sindsdien de mens meer afhankelijk geworden van de techniek? Dient de techniek de mens of bepaalt de techniek hoe de mens leeft? Kan wetenschap nog zonder techniek?
Wetenschap is afhankelijk van wat de techniek vermag: zonder versnellers geen zicht op hoe het heelal wordt gevormd, zonder supercomputers geen ‘big data’.
De mens kan inmiddels weer zonder TV, maar gaat dat straks ook op voor facebook, I-pad en i-phone? Misschien, maar dat is slechts speelgoed. Het stelt de mens in staat om te ‘participeren’, meedoen zonder aanwezigheid, zeggen wat je denkt zonder te denken, om te zijn wie je niet bent. Men is lid van een gemeenschap zonder de gemeenschap te kennen. Samen leven is virtueel aan het worden. Zonder techniek geen participatie.

Investeren in techniek is het hoofdthema in het beleid, want de (toekomstige) maatschappelijke vraagstukken kunnen worden opgelost dank zij de techniek. Beleidsmakers en hun adviseurs investeren graag in een Deus ex machina. Te weinig voedsel voor de 10 miljard mensen: manipuleer de productiewijze. De zorg voor ouderen onbetaalbaar: zet robots in. Oorlogen te gevaarlijk voor de soldaten (over de burgers wordt in dit verband niet gesproken): gebruik drones.

Techniek is een werktuig, een hulpmiddel om een mens ‘normaal te laten functioneren’. Het werpt vruchten af voor mensen met een beperking en dat zijn we allemaal. De techniek bepaalt voor ons wat ‘normaal’ is. Daarom gebruiken wij die techniek als die er eenmaal is? Waarom? Omdat we geloven. We doen allemaal mee!

Author: Wim van den Heuvel

W.J.A. (Wim) van den Heuvel is born in Nuenen, the Netherlands. He is professor emeritus of the University of Groningen and of Maastricht University, the Netherlands, but still works as advisor/consultant/researcher. After Grammar School (Dutch: ‘Gymnasium’), he got his masters in Sociology and his PhD (thesis on ‘Adjustment in Nursing Homes’) at Radboud University Nijmegen. After assistant Professor at the Institute of Social Medicine, and of the Gerontology Centre, Radboud University Nijmegen (1969-1975) he was pointed as Director of the Institute of Social Oncology (Dutch Cancer Society, KWF), Amsterdam (1976 -1980). In 1979 Queen Juliana appointed him as Professor of medical sociology, University of Groningen, Faculty of Social Sciences and Faculty of Medicine. In 1989 he also became Scientific Director of the Northern Centre for Health and Research University of Groningen. In the period 2000-2005 he was working as Professor in Rehabilitation and Handicap Maastricht University, Maastricht, also acting as Director General Institute for Rehabilitation Research and as Scientific Director of Research school of Primary Health Care Research (CaRe), Maastricht University. He was visiting professor at Syracuse University USA (1975), the University of Vienna, Austria (1997) and Titu Maiorescu University, Bucharest, Romania (2008). Besides visiting professorships he made study tours to Brazil, Australia, China, Cuba, India, New-Zealand and USA. During his professorship he supervised successfully 61 PhD students. He was project leader of various international research and development projects (financed by EU or the Dutch Ministry of Foreign Affairs), including subjects like developments of primary health care, palliative care, home care for the aged, primary health care, care for specific diagnosis like cancer, rheumatoid arthritis, and spina bifida. These projects included researchers and practitioners from Belgium, Croatia, Czech Republic, France, Germany, Greece, Ireland, Italy, Norway, Poland, Romania, Slovenia, Slovakia, Sweden, Switzerland, and United Kingdom. He received various rewards, including Academy Medal University PJ Safarit, Kosice, Slovakia, Honorary member of Romania Society of Family Medicine/General Practice, Romania, Honorary member of the European Society of Health and Medical Sociology, Honorary member Academy of Medical Sciences, Romania, Academy Medal University of Groningen, The Netherlands, Officer in Royal Order Oranje Nassau, The Netherlands, Siglium University of Krakow. He chaired – and still chairs - various national and international committees all related to scientific research in health care and gerontology.

Leave a Reply

Your email address will not be published.


Required