Iedereen weet dat politieke partijen zakken van vrienden vullen en omgekeerd. Tenminste in Roemenië. Met nieuwe draculische maatregelen moet het staatstekort onder de 40% blijven. Het moet daarom afgelopen zijn met het toeschuiven van contracten, banen, bezittingen. Het lijkt op corruptie, dat door de EU via wetgeving bij de toetreding beteugeld zou zijn.
Voor de westerse EU partners kan dit impliciete en publieke ‘bewijs’, dat alle partijen smeergeld gebruiken en belastinggeld naar vriendjes weg sluizen, niet ‘opzienbarend’ zijn. Eerder waren er de schandalen en incidenten. Maar nu ligt het bewijs open en bloot. Men hoort de politici niet. De Roemenen zelf zijn ook niet verbaasd. Dit was en is ‘common knowledge’. Misschien lijken ze verontwaardigd. Even maar, het is de hond of de kat.
Vroeger moest men lid zijn van de partij om wat te krijgen. De meesten – te veel – waren lid. Er was dus niet genoeg. Dus bleef de elite over voor de cadeaus. Met de revolutie zou dit veranderen. Nee dus. Met de toetreding tot de EU zou dit veranderen. Nee dus.
De ‘nieuwe generatie’ Roemenen, de huidige dertigers die het ‘nieuwe Roemenië’ hebben zien ‘ontwikkelen’, haalt de schouders op. Oude gebruiken zijn moeilijk uit te roeien, maar zij delen ze niet! Natuurlijk hadden deze tieners na de revolutie grote verwachtingen, zelfs idealen. Maar zegt de filmregisseur Corneliu Poromboiu – zelf een dertiger – ‘we hebben grote woorden als idealisme failliet zien gaan’ En ‘Als er geen morele bakens zijn, doet iedereen maar wat’.
Eigenlijk is het niet zo bijzonder, dat zakken vullen. Zelfs menselijk bij gebrek aan morele bakens. In het ‘beschaafde westen’ waren er de bankiers, gesteund door de politiek. In Griekenland is het decennia lang – na ook een dictatuur – niet anders gegaan dan in Roemenië. De westerse EU partners keken lang de andere kant uit en Grieken kunnen goed liegen. In Thailand zijn het de roodhemden, die het gevoel hebben dat de politieke elite de zaakjes onderling verdeelt. Het is meer dan gevoel.
Nee dan het ‘beschaafde westen’. Daar worden dergelijke praktijken wel als bijzonder gezien. Wij schuiven geen geld en opdrachten toe. En natuurlijk betalen we niet voor de Grieken is de stoere politieke taal en al helemaal niet voor de Roemenen, maar die vragen er ook niet om. Een vorm van moreel besef?
In het ‘beschaafde westen is er ‘morele verontwaardiging’ alom over corruptie, nepotisme en vriendjespolitiek. Maar zijn hier dan wel morele bakens? Het antwoord is niet zeker. Misschien moet eerste de volgende vraag beantwoord worden: hoe sluizen de politici en de elite hier het belastinggeld weg? Belastingconstructies, innovatie subsidies, investeringspremies, bonussen, vertrekpremies. Iedereen in die buurt is goed in weg kijken, want dat vult zakken.
