De huidige crisis in de bankwereld is aanleiding tot veel beschouwing en analyse. Er is sprake van een kentering, daar is iedereen het over eens! Sommigen hebben het zien aankomen, anderen wisten dat zoiets theoretisch kon gebeuren en weer anderen spreken schande over de trouweloze gedragingen van bankiers. Maar het was geen graaien, het was goed investeren. Geld moet rollen. Liever een planbureau? Het eigen vertrouwen van politici is nu in een hausse geraakt; eigen trouweloze gedragingen worden vergeten. Het lijken wel bankiers.
Vertrouwen en zelfregulering zijn passé. Orde op zaken, controle en hard optreden zijn aan de orde: dus wantrouwen en staatstoezicht. Zij, die tot voor kort dat staatstoezicht uitoefenden, bekennen publiekelijk hun fouten. Komt dat bekend voor? Zal het beter gaan? Een Belgische krant meldt: bankiers speelden Russische roulette met ons spaargeld, de politiek met onze toekomst. Oppassen dus voor goede investeringen.
Er zijn opiniemakers, die een direct verband leggen tussen de val van het communisme en het kapitalisme, in die volgorde, en doorladen richting Russisch model. Russisch model? Jawel kameraden. En Nederland is al begonnen. Sinds kort hebben ‘wij’ het ‘Planbureau voor de Leefomgeving’ erbij. Deze nieuwe aanwinst, Russisch model proved, zorgt voor inzicht in regionale ontwikkelingen, breed gedefinieerd zoals landbouw, andere industrie, woningbouw, recreatieparken, doorstroming van bewoners en verkeer.
En laat de boreling weten: de kans op de elfstedentocht neemt steeds verder af. Het gaat niet goed! Voor een dergelijk schokkend bericht is eigenlijk een ander Planbureau in ‘charge’: het Sociaal en Cultureel Planbureau, dat – met een schuin oog naar diezelfde politici – de Nederlandse burger periodiek informeert over het wel en wee. Een vraagje, dat zich opdringt: is cultuur een deel van de leefomgeving? En ook: hoort bij leefomgeving sociaal? Lastig. Russische vragen?
Maar terug naar het wel en wee. Het is berichtgeving in de trant van ‘oom Paul vertelt’. Oom Paul vertelt over het wel: dubbele nationaliteit is niet ‘eng’, integendeel, mensen met een dubbel paspoort zijn goede Nederlanders, geen Russen. En vertelt oom: wij Nederlanders zijn best tevreden over de medische zorg. Oom Paul vertelt verder over het wee: Nederland gaat meer de verkeerde dan de goede kant op zo vindt de meerderheid van de bevolking. Oom Paul weet ook niet of de bevolking wel weet wat de goede kant is. En zegt oom: met de horizontale verantwoording van de gemeentebestuurders aan hun burgers over de resultaten van hun WMO beleid is het nog niet zo best gesteld, maar dat komt wel. Komt tijd, komt raad. Een bekend Russisch gezegde.
We kunnen gerust gaan slapen. De Russen komen niet, ze zijn er al. En in navolging had (en heeft) ook Nederland al een Centraal Planbureau, een instrument voor beleid, geen reden om wakker te liggen. Het tot achter de komma doorrekenen van ondoordachte plannen van politici is onschuldig volksvermaak. En van het antwoord op de vraag ‘is de prijsstijging van voedsel tijdelijk of structureel? ‘ zal de burger niet minder slapen, terwijl de voedselhandelaren het antwoord al lang weten.
Er is sprake van een kentering. Wordt wakker. De politici hebben de macht gegrepen; de markt is uit en kapitalisme is gevaarlijk. Het kapitalisme heeft crisis gebracht en Marx en welvaart. De staat is niet zo doelmatig, maar minder oneerlijk. Nederlandse kameraden hebben Planbureaus nodig: hoe weten we anders hoe het gaat? Het gaat goed, er is een kentering, dus komt het goed.
