De vraag is niet meer of de markt in de zorg werkt. Rekenmeesters hebben het vastgesteld. De markt werkt averechts: meer productie, meer kosten, minder kwaliteit. Dat willen de beleidsmakers in Nederland na vier jaar experimenteren met de markt in de zorg niet horen. De markt in de zorg moetwerken; de zorg moet goedkoper. Nu de markt niet met de gewenste uitkomst werkt, komt de volgende stap: de rekening wordt verschoven. Eerst naar de zorgaanbieders, die de rekening weigeren. Het vervolg is voorspelbaar, want al lang voorbereid. De rekening gaat naar de veroorzaker van het werk: de patiënt. De vervuiler betaalt.
De rekening bestaat uit de kosten van het feitelijke werk minus de gehoopte kosten van het werk gebaseerd op het veronderstelde kostenreducerende effect van de markt. Dezelfde beleidsmakers, die marktopbrengst in de zorg hadden ingeboekt, hebben eerder stukprijs in de zorg ingevoerd: hoe meer handelingen des te meer inkomsten. Ook hier werkt de markt. Op goede gronden weigeren de zorgaanbieders de rekening. Daarenboven hebben zij de macht dit te doen.
Reeds enige jaren is het ‘bon ton’ om mensen met een ziekte aan te spreken op het waarom van die ziekte. Gezond eten, voldoende bewegen, niet onnodig naar de dokter, zelfzorg, zelfmanagement, eigen verantwoordelijkheid, eigen bijdrage …… De rekening van ziekte hoort bij de klant te liggen. Geen gek idee. Jij bent ziek, jij hebt hulp nodig, jij moet beter worden, jij behoeft verzorging, jijhebt een ander nodig. Vraag je familie of betaal. Heb je geen ander? Dan heb jij een probleem. Eigen schuld, dikke bult.
Dit scenario ligt in Brussel in de kast en komt in Den Haag op tafel. Natuurlijk zijn de effecten ervan in kaart gebracht: aantasting van solidariteit, verminderde toegankelijkheid, verlate behandeling, verergering van klachten, hogere mortaliteit. Tja, daar kiest de patiënt toch voor! Het gaat niet om optimale zorg, maar om het doorschuiven van de rekening: het nieuwe zorgbeleid. Zorg mag wat kosten.
Is dat fair, getuigt het van rechtvaardigheid? Misschien, als de samenleving daar voor kiest en de individuele burger de kans krijgt zich hier op voor te bereiden c.q. tegen te wapenen. Niet, als het de meest kwetsbare burgers raakt; zij die geen stem heeft noch keuze. Zij is als eerste een slachtoffer van het nieuwe zorgbeleid. Het mes snijdt voor dit beleid aan twee kanten: versnelde mortaliteit drukt de kosten en de rekening verkleint de productie. Zorg mag wat kosten. Het nieuwe zorgbeleid levert veel op en de menselijke samenleving veel in.
Niet de niet-kwetsbare. Die betaalt graag de rekening voor ‘medical wellness’. Een bezoek aan enkele medical wellness centres levert veel op: volledige diagnostiek, preventie advies, revitaliseren, revalideren en (terminale) zorg in comfort. Ook hier snijdt het mes aan twee kanten en geldt: zorg mag wat kosten. Begraven wordt men elders. Adressen zijn op aanvrage verkrijgbaar; het mag wat kosten.
