Gisteren was het de dag van de arbeid, die wereldwijd wordt ‘gevierd’. Aan de oproep van Karl Marx ‘Arbeiders aller landen verenigt u’ is ruim gehoor gegeven. Een slogan die de arbeidersbeweging (de vakbeweging) heeft gestimuleerd en sinds enige decennia resulteerde in de ‘vakbond’(‘unions’). In de vakbond staan niet het vak en onderlinge ondersteuning bij tegenslag (zoals bij de gilden in de Middel Eeuwen en de eerste ‘moderne vakbeweging’) langer centraal, maar de belangenbehartiging om de sociaaleconomische positie van de arbeiders te verbeteren. De vakbondsleiders moeten boven de arbeiders uit stijgen om hun belangen te kunnen behartigen en om in het politieke machtsspel mee te kunnen doen: proletarisch opportunisme. De vakbondsleider moet de taal kennen van minister en kapitalist. Nederland had een sprekend voorbeeld van proletarisch opportunisme: Fortuin. Begrijpelijk opportunisme , want ‘wiens taal men spreekt diens oor men heeft’. Maar ook geldt de variant op het Nederlandse spreekwoord ‘wiens taal men spreekt diens brood men eet’.
De ‘verheffing’ van de arbeider uit zijn mensonwaardige situatie was het doel dat Marx voor ogen stond. De taal was die van het proletariaat. De leiders van de arbeiders bezigen niet de taal en de regels van de kapitalist, maar leren de kapitalist de taal en de normen van het proletariaat. Emancipatie van de arbeider, waarbij de werkvloer het voor het zeggen had in plaats van het kapitaal, met hun leiders als woordvoerders. Aan het eind van de 19de eeuw dacht Marx dat een internationale arbeidersbeweging een einde zou maken aan de uitbuiting van het arbeidersproletariaat en aan het ‘uitgebreideld kapitalisme’ van de 19de eeuw. Aan het begin van de 21ste eeuw is het kapitalisme heersender dan ooit, opnieuw veroorzaker van wereldwijde crisis. De arbeidersbeweging is verdwenen; vakbondsleiders spelen mee in machtsspelletjes zonder achterban. Dat leidt tot problemen.
In Nederland heerst crisis in de vakbond. De arbeidersbeweging en arbeiderspartij hechten aan een soort rood: rood pluche. Een ongekroonde koningin in machtsstrijd met ongekroonde koningen; allen op zoek naar richting en sleutel, maar geen idee waar te zoeken. Om de beweging tot beweging te verleiden heeft een bemiddelaar de oude sleutel gevonden: de werkvloer. Het devies: arm in arm. De bestuurders van de vakbonden zijn dat al lang vergeten. Werkvloer? Niets arm in arm; het gaat om eigen positie; zelf baas spelen; rood pluche. Daarom zijn partijen van en voor de arbeid niet in staat om over de eigen schaduw heen te springen.
De dag na de dag van de arbeid. Er is op 1 mei voor de partij van de arbeid en arbeidersbond in Nederland niets meer te vieren. Er wordt geen poging meer gedaan, zelfs niet in een ‘modern jasje’. De 1 mei ‘viering’ in eens het grootste ‘arbeidersparadijs’ had zo een modern jasje. Geen vlaggenparades, wapenschouw en machtsvertoon, maar voor de ballonnen uit lopen Putin en Medvedev arm in arm over het rode plein. Arm in arm voor het ‘arbeidersparadijs’ waar het aantal miljonairs spectaculair stijgt over de rug van de arbeiders. De bemiddelaar in Nederland adviseert ook arm in arm. Het resultaat voor de arbeider is voorspelbaar: armer.
De ‘moderne arbeider’ wordt niet uitgebuit. Hij is ‘geëmancipeerd’. Dus wordt hij ‘verleid’. De voormannen van de vakbeweging zouden zeggen: bedonderd. De verleiding heet tevredenheid. Ook voor de boterham van tevredenheid is enkele decennia geleden gewaarschuwd. In Nederland is de arbeidersproductie hoog, zeer hoog. Tevreden arbeiders zijn productiever. Dus is het voor het kapitaal zaak arbeiders tevreden te maken. Hoe? Door een mengeling van brood en spelen aangereikt door het kapitaal. De werkgever zorg voor het brood. De arbeider, geëmancipeerd als hij is, beslist zelf wat te kopen op de markt van de spelen. Het vraagt naast het brood om flexibele arbeidstijden, voldoende vrije dagen en deeltijd arbeid en ruime keuze uit ‘geluksartikelen’. De markt van geluksartikelen wordt beheerd door de kapitalist. Alles onder controle.
De leiders van de vakbond in Nederland hebben geen geluksartikelen in de aanbieding en blijven zeuren over afgedankte speeltjes. Ze feesten niet op 1 mei noch gaan ze arm in arm zoals de bemiddelaar op 1 mei voorstelde. Zij feesten een dag eerder, vermomd in oranje. Het hoogtepunt van de oranje vakbond: massaconcerten, ballonnen en bier. Inderdaad, de dictatuur van het proletariaat, georkestreerd door de kapitalist.
