Ruim twee jaar geleden begon het ‘European Year of Active Ageing’, op initiatief van de Europese Commissie. Het doel was de Europese burgers meer bewust te maken van de bijdrage die oude mensen aan de maatschappij te bieden hebben. Zoiets moet voor een grijpstuiver (een onbekend begrip inmiddels) kunnen, dacht men in EU burelen. Een mooi idee hoeft niet te veel geld te kosten; het verkoopt zichzelf. Bovendien zoveel dragen die Europese oudjes nu ook weer niet bij aan het Europese budget. Vijf miljoen euro, daar moet het mee!
De ambities waren er ondanks het budget niet minder om. De bewustmaking over wat en waar ouderen kunnen bijdragen aan de maatschappij richtte zich op drie thema’s: arbeid (lees: langer werken), maatschappelijke deelname (lees: vrijwilligerswerk en mantelzorg) en onafhankelijk leven (lees: goedkope woning aanpassing). Thema’s die sindsdien in de nationale politiek in EU landen populair zijn. Dat is bewustmaking.
Als klap op de vuurpijl kwam daar een ‘aansprekende’, lange termijn doelstelling bij: “het EU initiatief heeft tot doel het aantal jaren dat mensen in goede gezondheid leven in 2020 met twee jaar te verlengen ten opzichte van de situatie in 2011”.
Wie bedenkt zoiets? Wat is ‘goede gezondheid’? Wat wordt bedoeld met ‘t.o.v. de situatie in 2011’? Irrelevante vragen voor EU bestuurders; zij weten – door wie ingefluisterd? – dat het kan: door e-health! E-health, een technologie die de zelfredzaamheid van oude mensen aantast en afhankelijk maakt van nieuwe (nog te ontwikkelen!) technologische vindingen, die schijnzekerheid bieden. Maar het zou ergens (waar?) ook kosten besparen.
Voor 5 miljoen euro zijn in 2012 – na aftrek van de kosten voor promotie van ‘European Year of Active Ageing’ en vergaderkosten van bobo’s – 14 EU projecten gestart; ruim 300 ton per project, maar de variatie is groot. Een EU project betekent dat tenminste meer dan een land deelneemt. Nederland deed in alle 14 projecten mee! Kampioen! Op afstand is het Verengd Koninkrijk tweede (8 projecten), gevolgd door Finland, Griekenland en Spanje ex aequo als derde (5 projecten).
Bieden de projecten zicht op het einddoel van 2020. Op basis van de ingediende projecten was het antwoord op voorhand al ‘nee’, maar dat bleek geen belemmering voor honorering. Nu eind 2014 – twee jaar later volgens planning – zijn de laatste resultaten bekend en wordt de EU burger over 6 jaar 2 jaar ouder en wel in goede gezondheid. Tenminste volgens EU propaganda, pardon bewustmaking.
Waarom op voorhand al ‘nee’? Inhoudelijke analyse van de 14 projecten toont aan dat noch bewustmaking noch langer in goede gezondheid leven haalbare uitkomsten zijn via de projecten. Enkele voorbeelden. Is een meer vertrouwde en nieuwe (een contradictio in terminis?) technologie en meer betrokkenheid bij technologie een garantie voor langer in gezondheid leven? Zorgt een cursus voor 160 visueel beperkte ouderen in vier landen voor een doorbraak in participatie van ouderen? Zal de ‘memory box’ waar oude mensen hun levensverhaal aan jonge mensen vertellen (te vertalen in alle EU talen), gerealiseerd in twee werkgroepen met ieder 15 jonge en 15 oude mensen, de solidariteit tussen generaties in Europa versterken? Wat te denken van het project voor energie-besparing in verpleeghuizen in Europa? Wordt de Europese burger daardoor meer bewust van de bijdragen die ouderen kunnen leveren aan de maatschappij? Ook een ‘groen project’ ontwikkelde cursussen om oude mensen in de EU te leren meer verantwoord met energie om te gaan. Los van de vraag of de cursussen succesvol zijn en los van de vraag waarom deze cursussen zich alleen op oude mensen richten draagt zo een project niet bij aan een hogere arbeidsproductiviteit of meer vrijwilligerswerk door ouderen.
Wordt u wijzer van de uitgevoerde projecten. Hoogst onwaarschijnlijk. Tot nu toe zijn geen internationale, wetenschappelijke publicaties melden, Dus is er geen bewijs voor betrouwbare methodiek en geldige uitkomsten. De projecten dragen ook niet bij aan meer ‘bewustwording en betrokkenheid’. Integendeel. De inhoud van de projecten roept de vraag op of deze ‘ageisme’ in de EU niet versterken. Zeker is dat U door deze projecten in 2020 geen twee jaar ouder wordt in goede gezondheid. Misschien maar goed in een EU met zo een programma voor ‘Active Ageing’. Zeker is dat het verspilling van (uw) geld was; voor jonge en oude mensen.
(ingekort gepubliceerd in Trouw op 21 oktober 2014)
